Dünya Tiyatro Günü

Dünya Tiyatro Günü


2 milyon yillik bir geçmisi oldugu söylenen insanoglu, Arz yuvarlagi üstünden gelip geçerken, degisik düzeylerde ve degisik kosullanmalar içinde yasadigi "hayat"i ; hem anlamaya , hem de anlatmaya çalisti durdu.

Bu tür ugraslarin binlerce yildan bu yana en tepeye çekilmis bayragidir tiyatro...

Neden en tepeye çekilmis bayragidir?

Hem insani, hem de onun hayat ortamini, sahne üstünde ve ramp isiklari altinda, beyinsel bir mimarlikla kendi istegine göre yeniden yapilandirdigi için...

Sahnede yasanan hayat, Doga'nin yahut Tanri'nin yarattigi hayat yaninda; salt bir görüntüden ibaret de olsa, bizzat insan'in yarattigi hayattir. Tiyatroda insan iradesine uygun olarak gülünür, dövüsülür, konusulur ve ölünür...

Bu açidan bakildiginda Doga yahut Tanri, insan'i yaratmistir; insan da Tiyatro'yu...Hem de binlerce yildan bu yana...Sanki insan'in kendisi de, kendisini yaratanin bir parçasiymis gibi...

Kaldi ki insan'in yarattigi tiyatro, bazen tiyatro disindaki hayattan çok daha çarpici olarak yansitir öz gerçegi...

Üst düzey bir yönetici, bir siyasetçi, bir kodoman makaminda otururken, kürsüde nutuk söylerken ne ölçüde gerçek kendisidir? Asik surati, çatilmis kaslari, kasinti durusuyla hiç mi poz kesmez? Hiç mi rol yapmaz?

Oysa ayni kisilerin tiyatroya yansimis simgeleri, birden öz gerçekleriyle çikabilirler karsimiza. Örnegin evlerinde karilarina yaltaklanirlarken, hatta onlardan dayak yerken; yahut bazi pervers iliskiler içinde...

Tiyatro, izleyicilerin düssel katkilariyla bütünlesecek soyut alegoriler üstünde de yogunlasabilir; çiplak hayatta rastlanmayacak degisik fanteziler üstünde de... Geçmis zamani da izleyebiliriz tiyatroda, gelecek zamani da. Tiyatro'da volkanik kahkahalar da vardir, hüzün de, heyecan da, merak da...

Bunlarin hepsi sinemada da var, diye düsünülebilir.

Oysa tiyatro çok ayridir sinemadan.

Tiyatro, gerekli gereksiz dis görüntülerle senaryolari payandalama kolayciligina geçit tanimaz. Sinemanin cesaret edemeyecegi iki kisilik, hatta tek kisilik oyunlar da "unutulmaz" i yakalayabilir tiyatroda.

Ayrica kurgusundaki özellikler nedeniyle sinemaya aktarilamayacak yiginla tiyatro oyunu vardir. Tiyatro baska bir sanat dalinda canlandirilamayacak, kendine özgü bir usluba ve nitelige sahiptir...

Çagdas uygarlik dedigimiz, insanligin günümüzdeki gelismislik düzeyinden, tüm geçmisiyle tiyatro sanatini çikardiginiz zaman geriye ne kalir bilir misiniz?

Insanlik dünyasindan tüm aynalari çikardiginiz zaman geriye ne kalirsa o...

Onun için de Dünya Tiyatro Günü, Tiyatro'nun 6 milyar nüfuslu Dünya'ya insandaki tilsimli yaraticiligi bir kez daha animsattigi bir gün... Belki de evrensel nitelikteki günlerin en kivançlisi...

Çetin Altan
27 / MART/ 1998