Kapadokya-Göreme Milli Parkı

Göreme Millî Parkı, Orta Anadolu’da Nevşehir ili ile Avanos ve Ürgüp ilçeleri arasındaki 40 kilometrekarelik alanı kaplamaktadır. Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 10 Temmuz 1976’da yürürlüğe konan “Kappadokya Genel Koruma Projesi”nin ardından, 6 Aralık 1985’de UNESCO Dünya Miras Listesine dahil edilen Göreme vadisi, eskiden etkin olan volkanik bölgede yer alan aşınmış bir platodur. Geç Pliyosen dönemde özellikle Erciyes Dağı’nın volkanik patlamalarıyla 10.000 km2lik bir alan tüf tabakasıyla, Erken Pleistosen dönemde ise andezit ve bazalt lavları ile kaplanmıştır. Bunun sonucunda, yumuşak tabakalar, “peri bacaları” olarak adlandırılan oldukça düzgün konik tepeler ve hava etkisiyle oluşan değişimlere dayanıklı düzensiz kütleler biçimlenmiştir.

4. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar sürekli iskân gören bölgede oldukça uyumlu bir kırsal görüntü ortaya çıkmıştır. Özellikle, “peri bacaları” olarak adlandırılan konik tepecikler ve kaya yüzeyleri oyularak kiliseler, şapeller ve çeşitli işlevler için kullanılmış mekânlar biçimlenmiştir. Hıristiyan dininin yasak olduğu dönemlerde bu mağaralar sığınma yeri, konut, depo ve ibadet mekânları olarak kullanılmıştır. Günümüzde yılda yaklaşık bir milyon kişi tarafından ziyaret edilen bölgenin en önemli kiliselerinden olan Tokalı Kilise’de, Iccrom’un katkılarıyla başlatılan duvar resimleri restorasyonu 1980’lerde tamamlanmış, aynı türdeki çalışmalar 1981’de Karanlık Kilise’de başlatılmıştır. Yapılardaki koruma çalışmaları da Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve uluslar arası kuruluşların işbirliği ile yürütülmektedir. İçi eşsiz duvar resimleriyle bezeli yüzlerce eseri barındıran bölgede, doğal yapının ve tarihî eserlerinin korunmasından Kültür, Turizm, Tarım ve Orman bakanlıkları sorumludurlar. Bu bağlamda, yapılaşmaya kesin sınırlamalar getirilmiş ve mevcut yapıların korunabilmesi için yönetmelikler çıkarılmıştır. Bu alanın içine Göreme ve yakın çevresi dışında Avcılar ve Çavuşin de dahil edilmiştir. Tüm koruma ve iyileştirme önlemlerine karşın, su, doğal erozyon ve depremler kilise ve şapellerle içlerindeki duvar resimlerine büyük bir tehdit oluşturmaya devam etmektedir. Özellikle güç ulaşılabilen kesimlerde tahribat daha da dikkat çekicidir.